تهیه خمیر:
گندم را پس از یک دورهی 9 ماهه کاشت و داشت (از آبان تا تیر ماه) درو میکنند؛ نان داپاری، بدون گندم بومی نمیتواند ویژگیهای خاص خود را داشته باشد. مراحل سخت و طولانی کاشت داشت و برداشت گندم در داپار خود بسیار مفصل است و در جایی دیگر باید بدان پرداخت. گندم درو شده پس از پاک کردن با آسیاب دستی آسیاب میشود.
پیش از آماده کردن خمیر، همیشه مقداری خمیر به اندازهی تقریبی یک مشت نگه داشته میشود که به اصطلاح «خمیر مایه» میگویند که همان مایهی خمیر است و در ظرفی به نام «کاسه خمیرمایه » نگه داری میشودکه برای جلوگیری از خشک شدن آن یک مشت آرد روی خمیر مایه می ریزند. با موجود بودن خمیرمایه، دو مَن آرد کهنه (حدود 10 کیلو) را در «بادیه» (ظرفی سفالی) ریخته ، دو مشت نمک اضافه و آرام آرام آب را بدان میافزایند و در همان حال خمیر را ورز میدهند. مایهی خمیر (خمیر مایه یا همان خمیری که به عنوان مایهی خمیر همیشه نگه داشته میشود) را در آبی که به آرد اضافه میشود حل کرده و با هم ورز میدهند.
پس از آن که خوب ورز داده شد ظرف را به مدت 2 ساعت با پارچه و لحاف میپوشانند تا به اصطلاح وَر بیاید (همان ترش شدن خمیر) و از درون بادیه سر ریز شود. پس از آن دوباره روی ظرف را باز کرده و مجدداً شروع به ورز دادن خمیر میکنند، این کار در بهبود کیفیت نان موثر است . اینبار برای حدود یک ربع باید صبر نمود. در این فاصله میباید تنور آماده شود.
پخت نان:
برخی لوازم مورد نیاز برای پخت نان عبارتند از سیخ بزرگ (برای جمع آوری و زیر و رو کردن آتش)، سیخ کوچک «سیخی چی» (سیخ نوک کج)، سیخ صاف (برای جدا کردن نان از دیوارهی تنور)، هوشوا بندی (بالشتکی است که از سبدی گرد که روی آن را با پارچه پوشانیده شده درست میشود و خمیر را باید برای چسباندن به دیوارهی تنور روی آن پهن کرد)، کیسهی نانوایی (کیسه یا دستمالی که نانوا دور دست خود میپیچد تا دستش نسوزد).
برای آغاز کار پارچهای را که چانهها روی آن چیده میشود پهن کرده(سفره آردی) و سطحش را با آرد میپوشانند و میتوان به دلخواه برای تزیین روی نان مخلوطي از چند دانه مانند: سياه دانه كنجد، زيره، برگ پياز، گل خشت و... كه براي معطر شدن و زيبايي به کار میرود روي آن پاشید. پس از آن چانههای خمیر را به اندازهی یک مشت بزرگ (حدود 300 گرم) درست کرده و بر روی پارچهی آرد اندود میچینند. 8 چانه باید آماده شود ، این تعداد به اندازهی گنجایش تنور است و میتواند در هر بار تمام تنور را پر کند، مسلما اگر تنور با گنجایش 8 نان ساخته شود، باید در هر بار 8 چانه آماده شود. برای تنور 4 تایی نیز همچنین است.
برای چسباندن چانهها ، ابتدا آن را روی سطحی صاف پهن میکنند و خمیر پهن شده را روی هوشوا بندی میگذارند، در صورت لزوم سطح خمیر را خیس کرده و سپس داخل تنور میچسبانند. چسباندن باید به صورت اصولی و مرتب انجام شود. زمان بیرون آمدن نان از تنور وقتی است که روی نان کاملا پخته و طلایی شده باشد.
پس از چندین بار پخت نان، تنور رو به سردی میگذارد؛ در این زمان میتوان ردیف آخر نان را از درون تنور خارج نکرد و روی تنور را پوشاند ، پس از چند ساعت نانها به صورت برشته در میآیند.
پخت نان با تنور سنگی
این شیوه همانند روش تنور گلی است با این تفاوت که مقدار کمتری آرد وخمیر مورد استفاده قرار می گیردو چانه ها را ایتدا روی سفره آردی پهن کرده وسپس بر روی هوشوا بندی گذاشته وبه کنار سنگ می چسبانندوبعد از پخت ،نان رابا انبر از کنار سنگ جدا می کنند.
(نوش جان)